Είναι η μεγαλύτερη και η πρώτη στην ιεραρχία Μονή του Αγίου Όρους. Κτίστηκε το 963 από τον Όσιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη με χρήματα που προσέφεραν οι αυτοκράτορες Νικηφόρος Φωκάς και Ιωάννης Τσιμισκής. Για δέκα περίπου αιώνες, διατηρούσε την πρώτη θέση μεταξύ των άλλων Μονών του Αγίου Όρους, λόγω του πλούτου και των κειμηλίων που είχε στην κατοχή της (χειρόγραφα, ιστορικά έγγραφα, χρυσόβουλα, φορητές εικόνες κ.λπ.).